Author Archive: Ola

T. 65.2, s. 57-69

Posted on by

Geografia wobec wyzwań systemowej reformy nauki w Polsce

Geography in the face of systemic science reform in Poland

Przemysław ŚLESZYŃSKI
Polska Akademia Nauk
Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania
e-mail: psleszyn@twarda.pan.pl
ORCID: 0000-0002-1369-6129

Zarys treści: Artykuł kontynuuje i rozszerza wątki opublikowane przez autora jako tekst pokonferencyjny seminarium zorganizowanego przez Wydział Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego w Łodzi 2 czerwca 2015 r. (Stan, perspektywy i strategia rozwoju geografii społeczno-ekonomicznej w najbliższych 15 latach do 2030 r. Dyskusja międzypokoleniowa). Uczestniczył w niej zarówno szacowny Jubilat, jak i piszący te słowa. Od tego czasu minęły ponad 4 lata, podczas których nastąpiła rządowa reforma nauki, jak też pewna zmiana pokoleniowa wśród geografów. W tekście pokonferencyjnym przedstawiono m.in. diagnozę koncepcyjno-teoretyczną, w wyniku której zaproponowano rozdzielenie przedmiotowo-metodologiczne geografii (nauk geograficznych) na geografię fizyczną, społeczno-ekonomiczną, humanistyczną i stosowaną, co argumentowano fundamentalnymi różnicami pomiędzy tymi subdyscyplinami (traktowanymi dotychczas w części jako kierunki lub orientacje badawcze), ale także prawidłowościami rozwoju metodologiczno-organizacyjnego innych nauk realnych (fizyka, biologia, chemia, część nauk społecznych). W niniejszym artykule stanowisko to jest podtrzymane i rozszerzone o nowe możliwości ekspansji geografii i nauk geograficznych, związane z reformami nauki w Polsce. Między innymi podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy i w jaki sposób w nowych warunkach instytucjonalnych i organizacyjnych geografia może być „zwornikiem” i „katalizatorem” dla innych dyscyplin naukowych, zajmujących się analizą zjawisk i procesów w przestrzeni geograficznej.

Słowa kluczowe: przedmiot geografii, metodologia geografii, dualizm geografii, organizacja geografii, kryzys geografii, geografia a nauki pokrewne, reforma nauki

Abstract: The article continues and broadens motives published by the author as a post-conference text of a seminar organized by the Faculty of Geographic Sciences of the University of Łódź on 2 June 2015 (State, perspectives and strategy of socio-economic geography development in the next 15 years [until 2030. Intergenerational discussion]). Both the esteemed Jubilarian and the writer of these words participated in the discussion. More than 4 years have passed since then, during which there has been a governmental reform of science, as well as a certain generational change among geographers. The post-conference text presents, among other things, a conceptual and theoretical diagnosis, as a result of which a subject-methodological division of geography (geographical sciences) into physical, socioeconomic, humanistic and applied geography was proposed. The division was based on the fundamental differences between these sub-disciplines (treated so far in part as research directions or orientations), but also on the regularities of methodological and organizational development of other real sciences (physics, biology, chemistry, some social sciences). This article supports and broadens this point by addressing new opportunities for the expansion of geography and geographical sciences, related to the reforms of science in Poland. Among other things, an attempt has been made to answer the question whether and how, in the new institutional and organizational conditions, geography can be a ‘keystone’ and ‘catalyst’ for other scientific disciplines, dealing with the analysis of phenomena and processes in a geographical space.

Key words: subject of geography, methodology of geography, dualism of geography, organization of geography, crisis of geography, geography and related sciences, reform of science

Zalecany sposób cytowania / Cite as: Śleszyński P., 2020, Geografia wobec wyzwań systemowej reformy nauki w Polsce, Prace i Studia Geograficzne, 65.2, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 57–69.

Wpłynęło: 22.10.2019
Zaakceptowano: 25.03.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.2, s. 71-79

Posted on by

Kryzys przestrzeni czy jej renesans w badaniach geografii społeczno-ekonomicznej?

Crisis or renaissance of space in socio-economic geography studies?

Iwona SAGAN
Uniwersytet Gdański
Wydział Oceanografii i Geografii
e-mail: iwona.sagan@ug.edu.pl
ORCID: 0000-0001-6363-3831

Zarys treści: Kanwą do rozważań nad rolą i znaczeniem koncepcji przestrzeni we współczesnych badaniach geografii społeczno-ekonomicznej była opublikowana w 2003 roku książka Andrzeja Lisowskiego, poświęcona koncepcjom przestrzeni w geografii człowieka. Dynamika przemian społecznych minionych dwudziestu lat sprawiła, że wiele z ówczesnych podejść, będących nowatorskimi i kontestującymi stary, modernistyczny paradygmat nauki należy dziś do klasycznych sposobów interpretacji przestrzeni w geografii. Ewolucja sposobów interpretacji i rozumienia przestrzeni została m.in. zilustrowana na przykładzie koncepcji miejsca. Rozwój i popularyzacja tej koncepcji posłużyły również za przykład wkładu geografii społeczno-ekonomicznej w poznawczy i metodologiczny rozwój innych dyscyplin społecznych. Kierunki przemian przestrzeni fizycznej, społecznej i ekonomicznej zostały prześledzone w skali lokalnej na przykładzie zmian form i funkcji przestrzeni publicznej oraz w makroskali na przykładzie znaczenia konkretnej, rzeczywistej przestrzeni w globalnej sieci przepływów. Rozważania poruszają również tak historycznie, jak i aktualnie obecny w naukach społecznych problem deformacji obrazu rzeczywistej przestrzeni w celu uzyskania społecznie pożądanej jej percepcji i waloryzacji.

Słowa kluczowe: koncepcja przestrzeni, metodologia, geografia społeczno-ekonomiczna, region, miejsce, przestrzeń publiczna

Abstract: Andrzej Lisowski’s book on the concept of space in human geography published in 2003 was the canvas for reflection on the role and meaning of the concept of space in contemporary socio-economic geographical research. The dynamics of social change in the past twenty years have meant that many of the approaches of that time, being innovative and contesting the old, modernist paradigm of science, today belong to the classic ways of interpreting space in geography. The evolution of space interpretations and understandings has been illustrated on the example of the concept of place. The development and popularization of this concept may be also used as an example of the contribution of socio-economic geography to the cognitive and methodological development of other social disciplines. Ongoing changes in physical, social and economic space have been traced based on changes of public space forms and functions changes and in a macro scale, on the example of a meaning of particular, real territory in the space of global flows. The problem of the deformation of real space image in order to obtain its socially desirable perception and valorisation is also discussed. The problem has been historically and is currently present in social sciences.

Key words: concept of space, methodology, human geography, region, place, public space

Zalecany sposób cytowania / Cite as: Sagan I., 2020, Kryzys przestrzeni czy jej renesans w badaniach geografii społeczno-ekonomicznej? Prace i Studia Geograficzne, 65.2, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 71–79.

Wpłynęło: 10.10.2019
Zaakceptowano: 17.03.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.2, s. 81-89

Posted on by

Bądźcie osobowościami upodmiotowionymi

Be empowered personalities. Marta Piasecka’s interview with Professor Andrzej Lisowski

Rozmowa Marty Piaseckiej z Profesorem Andrzejem Lisowskim
(Warszawa, 6 stycznia 2020 roku)

Zalecany sposób cytowania / Cite as: „Bądźcie osobowościami upodmiotowionymi”, rozmowa Marty Piaseckiej z Profesorem Andrzejem Lisowskim (Warszawa, 6 stycznia 2020 roku), 2020, Prace i Studia Geograficzne, 65.2, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 81–89.

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.1, s. 91-96

Posted on by

Stawonogi naziemne w parku Pole Mokotowskie w Warszawie – dane wstępne

Epigeic arthropods in Pole Mokotowskie park in Warsaw – preliminary data

Piotr TYKARSKI
Uniwersytet Warszawski
Wydział Biologii
Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych
e-mail: ptyk@biol.uw.edu.pl
ORCID: 0000-0003-3259-8273
Marta DZIEDZIOCH
Uniwersytet Warszawski
Wydział Biologii
Filip GABARKIEWICZ
Uniwersytet Warszawski
Wydział Biologii
Amelia GAZECKA
Uniwersytet Warszawski
Wydział Biologii

Zarys treści: Praca prezentuje wyniki wstępnych badań fauny stawonogów epigeicznych, stwierdzonych na terenie Pola Mokotowskiego w Warszawie w 2016 r. w trakcie badań prowadzonych z użyciem pułapek ziemnych. Wykonano ogólne oznaczenie wszystkich grup fauny bezkręgowców naziemnych (sześcionogi, pajęczaki, skorupiaki, wije), z których najbardziej różnorodny okazał się rząd chrząszczy. W jego ramach stwierdzono przedstawicieli 21 rodzin, z których szczegółowej analizie poddano rodziny biegaczowatych i ryjkowcowatych (sensu lato) – odpowiednio 22 i 17 gatunków.

Słowa kluczowe: Pole Mokotowskie, parki miejskie, stawonogi epigeiczne, chrząszcze, fauna miasta

Abstract: The material contains basic research data of studies of epigeic arthropod fauna of Pole Mokotowskie in Warsaw, conducted in 2016 using pitfall traps. Basic identification of all groups of the studied fauna was made (hexapods, arachnids, crustaceans, myriapods), of which the most diverse was the order of beetles. Herein, members of 21 families were found, and the detailed analysis was performed for families of ground beetles and weevils (sensu lato) – 22 and 17 species, respectively.

Keywords: Pole Mokotowskie, urban parks, epigeic arthropods, beetles, urban fauna

Zalecany sposób cytowania/Cite as: Tykarski P., Dziedzioch M., Gabarkiewicz F., Gazecka A., 2020, Stawonogi naziemne w parku Pole Mokotowskie w Warszawie – dane wstępne, Prace i Studia Geograficzne, 65.1, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 91–96.

Wpłynęło: 10.05.2019
Zaakceptowano: 24.12.2019

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.1, s. 61-65

Posted on by

Pająki i kosarze Pola Mokotowskiego w Warszawie – dane wstępne

Spiders and harvestmen of Pole Mokotowskie in Warsaw – preliminary data

Tomasz RUTKOWSKI
Uniwersytet Adama Mickiewicza
Wydział Biologii
Zbiory Przyrodnicze
e-mail: pardosa@gazeta.pl
ORCID: 0000-0002-1565-7473
Gema TRIGOS-PERAL
Muzeum i Instytut Zoologii PAN
ORCID: 0000-0002-8713-5703

Zarys treści: Park Pole Mokotowskie, ze swoją dużą powierzchnią (73 ha) i strategicznym usytuowaniem, jest jednym z głównych obszarów rekreacyjnych Warszawy. Ten park miejski stał się także jedną z głównych ostoi bioróżnorodności w tym zurbanizowanym środowisku. Te dwa czynniki sprawiają, że park jest miejscem wartym zbadania i zachowania. W tym celu przeprowadzono wstępne badania arachnofauny parku, wykorzystując pułapki glebowe (Barbera) jako metodę pobierania próbek. W rezultacie odłowiono 25 gatunków pająków i 7 gatunków kosarzy. Wśród nich potwierdzono obecność dwóch gatunków o szczególnym znaczeniu ze względu na ich inwazyjny charakter: Nelima sempronii i Opilio canestrinii.

Słowa kluczowe: pająki, kosarze, parki miejskie, gatunki inwazyjne

Abstract: Park Pole Mokotowskie, with its large extension (73 ha) and strategic situation, is one of the main recreational areas in the city of Warsaw. This urban park has also become one of the main biodiversity refuge within this urbanized habitat. These two factors make of this park a place worth to be studied and conserved. With these aim, we have carried out the preliminary study of the arachnofauna of the park by using pitfall traps as sampling method. As a result, we found 25 species of spiders and 7 species of harvestman. Among them, the presence of two species of special relevance due their invasive character has been confirmed: Nelima sempronii and Opilio canestrinii.

Key words: spiders, harvestmen, urban parks, invasive species

Zalecany sposób cytowania/Cite as: Rutkowski T., Trigos-Peral G., 2020, Pająki i kosarze Pola Mokotowskiego w Warszawie – dane wstępne, Prace i Studia Geograficzne, 65.1, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 61-65

Wpłynęło: 09.05.2019
Zaakceptowano: 13.12.2019

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.1, s. 97-103

Posted on by

Występowanie wybranych gatunków ssaków na terenie parku Pole Mokotowskie w Warszawie

Occurrence of selected mammal species in the Pole Mokotowskie Park in Warsaw

Dagny KRAUZE-GRYZ
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Wydział Leśny
e-mail: dagny.krauze@wl.sggw.pl
ORCID: 0000-0003-2143-365X
Jakub GRYZ
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Instytut Badawczy Leśnictwa
Zakład Ekologii Lasu
e-mail: j.gryz@ibles.waw.pl
ORCID: 0000-0002-3178-8705
Natalia WROTEK
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Wydział Rolnictwa i Biologii
Michalina ZOSICZ
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Wydział Rolnictwa i Biologii

Zarys treści: Celem badań było oszacowanie różnorodności gatunkowej ssaków (za wyjątkiem drobnych gryzoni, ryjówek oraz nietoperzy) występujących w Parku Pole Mokotowskie w Warszawie. Badania terenowe prowadzono w latach 2016–2018, zebrane dane uzupełniono o informacje archiwalne. Zastosowano standardowe procedury oparte na obserwacjach bezpośrednich zwierząt oraz ich tropów i innych śladów bytowania (odchody, kretowiska, nory, ślady żerowania). Na badanym terenie lub na obszarach do niego przyległych, wykazano obecność 6 gatunków ssaków: lisa Vulpes vulpes, kuny domowej Martes foina, kreta Talpa europaea, wiewiórki Sciurus vulgaris, jeża Erinaceus sp., zająca szaraka Lepus europaeus. Biorąc pod uwagę położenie parku w centrum miasta, jego mało naturalny charakter oraz dużą penetrację przez ludzi i psy, można stwierdzić, że teriofauna parku jest stosunkowo bogata.

Słowa kluczowe: park miejski, bogactwo gatunkowe, tropienia na śniegu, obserwacje bezpośrednie

Abstract: The aim of the study was to assess species diversity of mammals (other than small rodents) which inhabit Pole Mokotowskie Park in Warsaw. Field study was done in the years 2016–2018, supplemented with the archival data. Standard procedures based on direct observations, snow tracking and detection of any signs of animals (i.e. scats, molehills, dens, feeding signs). In the area under study, or in its close vicinity, six mammal species were registered: red fox Vulpes vulpes, stone marten Martes foina, European mole Talpa europaea, red squirrel Sciurus vulgaris, hedgehog Erinaceus sp., brown hare Lepus europaeus. Bearing in mind that a park is located in the city centre, its quite unnatural character, and high penetration by people and dogs, it can be said that mammal fauna of the park is relatively rich.

Keywords: urban park, species richness,snow tracking, direct observations

Zalecany sposób cytowania/Cite as: Krauze-Gryz D., Gryz J., Wrotek N., Zosicz M., 2020, Występowanie wybranych gatunków ssaków na terenie parku Pole Mokotowskie w Warszawie, Prace i Studia Geograficzne, 65.1, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 97-103

Wpłynęło: 13.05.2019
Zaakceptowano: 11.01.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.1. s. 9-16

Posted on by

 Rola Pola Mokotowskiego w kształtowaniu klimatu Warszawy

The role of Pole Mokotowskie in creation of the climate of Warsaw

Krzysztof BŁAŻEJCZYK
Polska Akademia Nauk
Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania
e-mail: k.blaz@twarda.pan.pl
ORCID: 0000-0002-0439-6642
Bożena KICIŃSKA
Uniwersytet Warszawski
Wydział Geografii i Studiów Regionalnych
e-mail: bkicinska@uw.edu.pl
ORCID: 0000-0002-6198-0263

Zarys treści: W artykule przedstawiono rolę parku Pole Mokotowskie w kształtowaniu lokalnych warunków termiczno-wilgotnościowych, a także w ułatwianiu wymiany powietrza w południowo-zachodniej i środkowej części Warszawy. Materiałem wykorzystanym w opracowaniu były wyniki badań klimatu Warszawy, prowadzonych od wielu lat przez Polską Akademię Nauk, Uniwersytet Warszawski oraz Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Stwierdzono, że zwłaszcza druga z wymienionych ról rozpatrywanego obszaru jest tak cenna dla miasta, że Pole Mokotowskie powinno być zabezpieczone przed możliwością wykorzystania w sposób, który osłabi jego obecną funkcję środowiskową.

Słowa kluczowe: Warszawa, Pole Mokotowskie, klimat lokalny, wymiana powietrza

Abstract: In the paper the Authors discuss the role of Pole Mokotowskie park in creation of local thermal-and-hygric conditions as well as in air exchange in south-western and central parts of Warsaw. The considerations based on the results of research carried out for several years by Polish Academy of Sciences, University of Warsaw and Institute of Meteorology and Water Management on the territory of Warsaw. There was concluded that the second of listed roles is especially important for the whole city area and Pole Mokotowskie should be protected against any changes in its environmental conditions.

Key words: Warsaw, Pole Mokotowskie, local climate, air exchange

Zalecany sposób cytowania/Cite as: Błażejczyk K., Kicińska B., 2020, Rola Pola Mokotowskiego w kształtowaniu klimatu Warszawy, Prace i Studia Geograficzne, 65.1, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 9-16.

Wpłynęło: 10.09.2019
Zaakceptowano: 06.01.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)