Geografia wobec wyzwań systemowej reformy nauki w Polsce
Geography in the face of systemic science reform in Poland
Przemysław ŚLESZYŃSKI
Polska Akademia Nauk
Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania
e-mail: psleszyn@twarda.pan.pl
ORCID: 0000-0002-1369-6129
Zarys treści: Artykuł kontynuuje i rozszerza wątki opublikowane przez autora jako tekst pokonferencyjny seminarium zorganizowanego przez Wydział Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego w Łodzi 2 czerwca 2015 r. (Stan, perspektywy i strategia rozwoju geografii społeczno-ekonomicznej w najbliższych 15 latach do 2030 r. Dyskusja międzypokoleniowa). Uczestniczył w niej zarówno szacowny Jubilat, jak i piszący te słowa. Od tego czasu minęły ponad 4 lata, podczas których nastąpiła rządowa reforma nauki, jak też pewna zmiana pokoleniowa wśród geografów. W tekście pokonferencyjnym przedstawiono m.in. diagnozę koncepcyjno-teoretyczną, w wyniku której zaproponowano rozdzielenie przedmiotowo-metodologiczne geografii (nauk geograficznych) na geografię fizyczną, społeczno-ekonomiczną, humanistyczną i stosowaną, co argumentowano fundamentalnymi różnicami pomiędzy tymi subdyscyplinami (traktowanymi dotychczas w części jako kierunki lub orientacje badawcze), ale także prawidłowościami rozwoju metodologiczno-organizacyjnego innych nauk realnych (fizyka, biologia, chemia, część nauk społecznych). W niniejszym artykule stanowisko to jest podtrzymane i rozszerzone o nowe możliwości ekspansji geografii i nauk geograficznych, związane z reformami nauki w Polsce. Między innymi podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy i w jaki sposób w nowych warunkach instytucjonalnych i organizacyjnych geografia może być „zwornikiem” i „katalizatorem” dla innych dyscyplin naukowych, zajmujących się analizą zjawisk i procesów w przestrzeni geograficznej.
Słowa kluczowe: przedmiot geografii, metodologia geografii, dualizm geografii, organizacja geografii, kryzys geografii, geografia a nauki pokrewne, reforma nauki
Abstract: The article continues and broadens motives published by the author as a post-conference text of a seminar organized by the Faculty of Geographic Sciences of the University of Łódź on 2 June 2015 (State, perspectives and strategy of socio-economic geography development in the next 15 years [until 2030. Intergenerational discussion]). Both the esteemed Jubilarian and the writer of these words participated in the discussion. More than 4 years have passed since then, during which there has been a governmental reform of science, as well as a certain generational change among geographers. The post-conference text presents, among other things, a conceptual and theoretical diagnosis, as a result of which a subject-methodological division of geography (geographical sciences) into physical, socioeconomic, humanistic and applied geography was proposed. The division was based on the fundamental differences between these sub-disciplines (treated so far in part as research directions or orientations), but also on the regularities of methodological and organizational development of other real sciences (physics, biology, chemistry, some social sciences). This article supports and broadens this point by addressing new opportunities for the expansion of geography and geographical sciences, related to the reforms of science in Poland. Among other things, an attempt has been made to answer the question whether and how, in the new institutional and organizational conditions, geography can be a ‘keystone’ and ‘catalyst’ for other scientific disciplines, dealing with the analysis of phenomena and processes in a geographical space.
Key words: subject of geography, methodology of geography, dualism of geography, organization of geography, crisis of geography, geography and related sciences, reform of science
Zalecany sposób cytowania / Cite as: Śleszyński P., 2020, Geografia wobec wyzwań systemowej reformy nauki w Polsce, Prace i Studia Geograficzne, 65.2, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 57–69.
Wpłynęło: 22.10.2019
Zaakceptowano: 25.03.2020