How local communities perceive Carpathian River Valleys protected by Natura 2000? – ecosystem services and “home advisors” approach

Jak społeczności lokalne postrzegają doliny rzek karpackich chronione siecią Natura 2000? – w świetle koncepcji usług ekosystemowych i metody doradców domowych

Lizaveta VINTSEK

Jagiellonian University
Faculty of Biology
e-mail: lizaveta.vintsek@doctoral.uj.edu.pl

Małgorzata GRODZIŃSKA-JURCZAK

Jagiellonian University
Faculty of Biology
e-mail: m.grodzinska-jurczak@uj.edu.pl
ORCID: 0000-0003-2084-641X

Justyna STAŃCZYK

Abstract: The introduction of the European Ecological Network Natura 2000 has been conflicting from the very beginning, leading often, both at the stage of the protected areas determining and plan of protective tasks developing, the opposition of local communities. The reasons for the conflicts are complex, both related to private ownership of land, misinformation about Natura 2000, lack of trust in nature management institutions as well as lack of knowledge and awareness regarding the advisability of introducing a new form of protection – Natura 2000. The aim of this study was to analyse the perception of river valleys and the need to protect them by Natura 2000 Network (in the light of the ecosystem services concept) among local communities on the example of Carpathian rivers. The survey was conducted at the end of 2017 among 2221 residents from seven Natura 2000 sites covering river valleys in southern Poland using the “home advisor” method. The results show that the perception of protected Carpathian river valleys, as well as the perception of the ecosystem services performed by the river among local communities, are close to neutral. The function of the river as a fish source and recreational function are most perceived (by about 65% of respondents). The respondents’ attitude towards the river is largely influenced by the flood problem. Half of the respondents heard about Natura 2000 Network and the vast majority of them (84%) consider the program necessary. The research results can serve as a good practice for institutions dealing with nature management both in the studied areas and other Natura 2000 areas in Poland and in Europe.

Key words: Natura 2000, local communities, the Carpathian river valleys, ecosystem services, environmental awareness, the method of “home advisors”

Streszczenie: Wprowadzenie Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 praktycznie od początku miało charakter konfliktowy, prowadząc często, zarówno na etapie wyznaczania poszczególnych terenów chronionych jak i opracowywania dla nich planów zadań ochronnych, do sprzeciwu lokalnych społeczności. Powody konfliktów były złożone, zarówno będąc związane z własnością prywatną gruntów, dezinformacją o Naturze 2000, brakiem zaufania do instytucji zarządzających ochroną przyrody jak również brakiem wiedzy i świadomości odnośnie celowości wprowadzenia nowej formy ochrony – Natura 2000. Celem niniejszej pracy jest analiza postrzegania dolin rzecznych i konieczności ich ochrony na obszarach Natura 2000 (w świetle koncepcji usług ekosystemowych) przez społeczności lokalne na przykładzie rzek karpackich. Badania ankietowe przeprowadzono w końcu 2017 r. wśród 2221 mieszkańców siedmiu obszarów naturowych obejmujących doliny rzek w południowej części Polski przy użyciu metody „doradców domowych”. Wyniki pokazują, że percepcja chronionych dolin rzek karpackich jak również postrzeganie pełnionych przez rzekę usług ekosystemowych wśród społeczności lokalnych jest bliska neutralnej. Najbardziej dostrzegana jest funkcja rzeki jako źródła ryb i usługa rekreacyjna (przez około 65% respondentów). Na nastawienie respondentów do rzeki w dużej mierze wpływa problem powodzi. Wiedzę o programie Natura 2000 wykazuje połowa respondentów, a zdecydowana większość z nich (84%) uważa program za potrzebny. Wyniki badań mogą służyć jako dobra praktyka dla instytucji zajmujących się zarządzaniem przyrodą zarówno na terenie badawczym, jak i innych obszarach Natura 2000 w Polsce i w Europie.

Słowa kluczowe: Natura 2000, społeczności lokalne, doliny rzek karpackich, usługi ekosystemowe, świadomość ekologiczna, metoda „doradców domowych”

Zalecany sposób cytowania/ Cite as: Vintsek L., Grodzińska-Jurczak M., Stańczyk J., 2020, How local communities perceive Carpathian River Valleys protected by Natura 2000? – ecosystem services and “home advisors” approach, Prace i Studia Geograficzne, 65.4, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 7–22.

Wpłynęło: 12.09.2019
Zaakceptowano: 04.06.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)