Category Archives: Autorzy

Lista autorów publikujących w Pracach i Studiach Geograficznych

T. 65.3, 139-147

Posted on by

Czas umiejscowiony w kontekście geograficznego punktu widzenia Andrzeja Lisowskiego

Located time in the context of geographical thinking of Andrzej Lisowski

Jacek KACZMAREK
Uniwersytet Łódzki
Wydział Nauk Geograficznych
e-mail: jacek.kaczmarek@geo.uni.lodz.pl
ORCID: 0000-0003-1750-1592

Zarys treści: Przedmiotem rozważań w prezentowanym artykule uczyniono kontekst uzasadnienia myślenia geograficznego autorstwa Andrzeja Lisowskiego opisany w dziele Koncepcje przestrzeni w geografii człowieka. Podejmując dyskusję ze wspomnianą pracą przyjęto następującą tezę: przestrzeń choć jest warunkiem koniecznym geograficznego punktu widzenia to nie jest jednocześnie warunkiem wystarczającym, bowiem należy uwzględnić czas. Zatem dopiero współbycie przestrzeni i czasu należy przyjąć jako warunek konieczny i wystarczający geograficznego punktu widzenia. Materiałami źródłowymi w przeprowadzonym postępowaniu badawczym były dzieła literatury pięknej, dzięki którym przedstawiono argumenty uzasadniające zasadność sformułowanej tezy.

Słowa kluczowe: czas, przestrzeń, geografia, prawda, nauka

Abstract: The subject of considerations in the presented article is the context of justification of geographical thinking of Andrzej Lisowski described in his book Concepts of space in human geography. When undertaking the discussion with the aforementioned work, the following thesis was adopted: space, although a necessary condition of a geographical point of view, is not a sufficient one, because time should be also taken into account. Therefore, only the interaction of space and time must be accepted as a necessary and sufficient condition for the geographical thinking. Selected literary works of fiction constituted the research materials which allowed to gather the arguments justifying the legitimacy of the thesis.

Key words: time, space, geography, truth, science

Zalecany sposób cytowania / Cite as: Kaczmarek J., 2020, Czas umiejscowiony w kontekście geograficznego punktu widzenia Andrzeja Lisowskiego, Prace i Studia Geograficzne, 65.3, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 139-147

Wpłynęło: 20.10.2019
Zaakceptowano: 20.03.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.3, s. 115-124

Posted on by

Utility value of suburban public spaces – new methodological approach

Wartość użytkowa podmiejskich przestrzeni publicznych – nowe podejście metodologiczne

Dorota MANTEY
Uniwersytet Warszawski
Wydział Geografii i Studiów Regionalnych
e-mail: d.mantey@uw.edu.pl
ORCID: 0000-0001-5653-4077

Abstract: The aim of the article is to indicate suburban recreational spaces with the highest utility value by introducing a new tool and a method to measure space activity, which is an indicator of the so-called good public space. The new method is based on behavioural mapping, which was tested in selected Warsaw suburbs. The study proved that the potential of suburbs in stimulating local social life, measured by the utility value of recreational spaces, is generally low. The research confirmed the role of location in creating community-friendly public spaces and a greater distance in interpersonal relationships among suburbanites than city inhabitants.

Key words: public space, utility value of space, suburbs, behavioural mapping

Zarys treści: Celem artykułu jest identyfikacja podmiejskich przestrzeni rekreacyjnych o najwyższej wartości użytkowej poprzez zastosowanie nowego narzędzia i metody pomiaru żywotności przestrzeni, która jest wyznacznikiem tzw. dobrej przestrzeni publicznej. Nowa metoda oparta jest na mapowaniu behawioralnym, które zostało przetestowane w wybranych suburbiach Warszawy. Badanie wykazało, że potencjał przedmieść w stymulowaniu lokalnego życia społecznego, mierzony wartością użytkową przestrzeni rekreacyjnych, jest ogólnie niski. Potwierdziła się rola lokalizacji w tworzeniu pro-społecznych przestrzeni publicznych i większy dystans w relacjach międzyludzkich wśród mieszkańców suburbiów w porównaniu z mieszkańcami miast.

Słowa kluczowe: przestrzeń publiczna, wartość użytkowa przestrzeni, suburbia, mapowanie behawioralne

Zalecany sposób cytowania / Cite as: Mantey D., 2020, Utility value of suburban public spaces – new methodological approach, Prace i Studia Geograficzne, 65.3, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 115-124

Wpłynęło: 07.10.2019
Zaakceptowano: 27.03.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.3, s. 149-164

Posted on by

Chronos, kairos i choros. Dyskretne echo przestrzenne rachub czasowych

Chronos, kairos and choros. The discreet spatial echo of time calculations

Mikołaj MADUROWICZ
Uniwersytet Warszawski
Wydział Geografii i Studiów Regionalnych
e-mail: m.madurowicz@uw.edu.pl
ORCID: 0000-0002-9234-8930

Zarys treści: Tak jak sam czas ściśle splata się z przestrzenią, tak też myślowe i praktyczne artykulacje czasu stanowią bliski kontekst dla intelektualnego dyskursu przestrzennego. W rozważaniach zarysowano tradycyjne rozumienie geograficzne chorologii oraz ogólne pojmowanie chronologii; następnie przedstawiono rachuby czasowe w wybranych kręgach cywilizacyjno-kulturowych (afrykańskim, indyjskim, andyjskim, chińskim, greckim, japońskim, islamskim); przybliżono też koncepcję czasowości R. Ingardena (w tym czasu konkretnego) oraz K. Pomiana (chronometrię, chronologię, chronografię i chronozofię). Zwieńczeniem opracowania jest propozycja roboczej wykładni chorometrii, chorologii, chorografii i chorozofii w kontekście zurbanizowanym oraz identyfikacja topografii miejskiej przestrzeni czasu (topochronometrii, topochronologii, topochronografii i topochronozofii).

Słowa kluczowe: czas, przestrzeń, chronologia, chronometria, chronografia, chronozofia, geografia

Abstract: Just as time itself closely intertwines with space, so do mental and practical articulations of time constitute close context for intellectual spatial discourse. The considerations herein firstly outline the traditional geographical understanding of chorology as well as general comprehension of chronology. Secondly, calculations of time in selected civilizations and cultures are presented (African, Indian, Andean, Chinese, Greek, Japanese, Islamic). Thirdly, the concepts of temporality by R. Ingarden (including the idea of real time) and by K. Pomian (chronometry, chronology, chronography, chronosophy) are introduced. The final point of the study includes the proposal of working interpretation of chorometry, chorology, chorography and chorosophy in the urban contest, and the indicative identification of urban space of time (topochronometry, topochronology, topochronography, topochronosophy).

Key words: time, space, chronology, chronometry, chronography, chronosophy, geography

Zalecany sposób cytowania / Cite as: Madurowicz M., 2020, Chronos, kairos i choros. Dyskretne echo przestrzenne rachub czasowych, Prace i Studia Geograficzne, 65.3, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 149-164

Wpłynęło: 21.08.2019
Zaakceptowano: 15.03.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.2, s. 7-10

Posted on by

Geografia społeczno-ekonomiczna: skąd i dokąd? Słowo wstępne

Socio-economic geography: from where to where? Foreword

Zalecany sposób cytowania / Cite as: Madurowicz M., 2020, Geografia społeczno-ekonomiczna: skąd i dokąd? Słowo wstępne, Prace i Studia Geograficzne, 65.2, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 7–10.

Mikołaj MADUROWICZ

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.2, s. 11-20

Posted on by

Geografia w Uniwersytecie Warszawskim po II wojnie światowej na podstawie materiałów udostępnionych przez Profesora Jerzego Kondrackiego

Geography in the University of Warsaw after World War II on the basis of materials provided by Professor Jerzy Kondracki

Andrzej RICHLING
Uniwersytet Warszawski
Wydział Geografii i Studiów Regionalnych
e-mail: a.richling@uw.edu.pl
ORCID: 0000-0002-5957-2690

Zarys treści: Pomyślny rozwój geografii na Uniwersytecie Warszawskim przerwała II wojna światowa i okupacja hitlerowska. Zniszczeniu uległy nie tylko pomieszczenia zajmowane przez geografię przed wojną, ale także meble i instrumenty badawcze. Rozproszony i w części zniszczony został również księgozbiór. Kierownik Zakładu Geograficznego prof. Stanisław Lencewicz zginął w Warszawie w 1944 roku, a kierownik
Zakładu Antropogeografii prof. Bogdan Zaborski po wojnie pozostał za granicą i przysłużył się do rozwoju geografii kanadyjskiej. W tej sytuacji uruchomienie zakładów geograficznych po wojnie trudno uznać tylko za kontynuację wcześniejszej działalności. Miało ono wyraźnie charakter „drugiego początku”. W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia związane z reaktywacją obu zakładów, utworzeniem Instytutu Geograficznego Uniwersytetu Warszawskiego i początkami jego działalności po wojnie.

Słowa kluczowe: geografia, Uniwersytet Warszawski, okres powojenny

Abstract: The successful development of geography at the University of Warsaw was interrupted by World War II and the Nazi occupation. Not only the rooms occupied by geography before the war but also furniture and research instruments were destroyed. The book collection was dispersed and partly destroyed. Head of the Geographical Department prof. Stanisław Lencewicz was killed in Warsaw in 1944, and the head of the
Department of Anthropogeography prof. Bogdan Zaborski remained abroad after the war and contributed to the development of Canadian geography. In this situation, the re-launch of geography after the war can hardly be regarded as a continuation of previous activities. It clearly had the character of a “second beginning”. The article presents selected issues related to the reactivation of both geographical departments, the establishment of the Geographical Institute of the University of Warsaw and the beginnings of its activities after World War II.

Key words: geography, University of Warsaw, post-war period

Zalecany sposób cytowania / Cite as: Richling A., 2020, Geografia w Uniwersytecie Warszawskim po II wojnie światowej na podstawie materiałów udostępnionych przez Profesora Jerzego Kondrackiego, Prace i Studia Geograficzne, 65.2, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 11–20.

Wpłynęło: 04.09.2019
Zaakceptowano: 18.03.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.2, s. 21-32

Posted on by

Kształtowanie się geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej jako dyscypliny naukowej w nowej klasyfikacji nauki w Polsce

Emergence of socio-economic geography and spatial management as a scientific discipline in the new classification of science in Poland

Tadeusz STRYJAKIEWICZ
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej
i Gospodarki Przestrzennej
e-mail: tadek@amu.edu.pl
ORCID: 0000-0002-3740-7301

Zarys treści: Celem artykułu jest przedstawienie chronologii działań, które doprowadziły do wydzielenia dyscypliny „geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna” w nowej klasyfikacji nauki w Polsce, obowiązującej od 2018 r. Prezentowane są w nim również pozytywne i negatywne konsekwencje wynikające z wprowadzenia w życie tej klasyfikacji.

Słowa kluczowe: geografia społeczno-ekonomiczna, gospodarka przestrzenna, klasyfikacja nauki, Polska

Abstract: The aim of the article is to present the chronology of activities that led to the emergence of the discipline “socio-economic geography and spatial management” in the new classification of science in Poland which is in force since 2018. It also presents positive and negative consequences of implementing this classification.

Keywords: socio-economic geography, spatial management, classification of science, Poland

Zalecany sposób cytowania / Cite as: Stryjakiewicz T., 2020, Kształtowanie się geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej jako dyscypliny naukowej w nowej klasyfikacji nauki w Polsce, Prace i Studia Geograficzne, 65.2, Wydział Geografii i Studiów
Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 21–32.

Wpłynęło: 27.01.2020
Zaakceptowano: 20.03.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.2, s. 33-56

Posted on by

Polska geografia społeczno-ekonomiczna (i gospodarka przestrzenna) w okresie przełomu. Kilka wybranych refleksji

Polish socio-economic geography (and spatial management) during the breakthrough time. A few selected reflections

Jerzy J. PARYSEK
Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu
Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej
e-mail: parysek_jerzy@yahoo.com
ORCID: 0000-0003-0044-6582

Zarys treści: Artykuł jest zbiorem refleksji dotyczących stanu współczesnej polskiej geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej, będącej nową, autonomiczną dyscypliną naukową. Jako taka, wraz z innymi dyscyplinami, od 2019 funkcjonuje na podstawie nowych regulacji prawnych. Aspekt historyczny uzupełnia ocena warunków, jakie wprowadzone zostały w 2019 roku. Zasadnicza część opracowania obejmuje krytyczną ocenę stanu tej dyscypliny naukowej, ze szczególnym uwzględnieniem przyczyn, zarówno tkwiących w geografii jak i w prawnych warunkach jej funkcjonowania. Do tych pierwszych zalicza się brak dyskusji naukowej, autentycznej krytyki, upadek szkół naukowych, współpracy międzypokoleniowej oraz niedostatek wiedzy teoretyczno-metodologicznej młodego pokolenia geografów, a do tych drugich – pogoń za punktami, przeciążenie dydaktyką oraz materialne warunki funkcjonowania.

Słowa kluczowe: prawne warunki funkcjonowania nauki, dyscyplina geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, stan dyscypliny naukowej, krytyczna ocena stanu

Abstract: The article is a set of reflections on the state of modern Polish socio-economic geography and spatial management, which now is a new, autonomous scientific discipline. As such together with other disciplines, since 2019 it has been operating on the new legal regulations. The historical aspect is supplemented by an assessment of the conditions under which new regulation were introduced in 2019. The main part of the paper includes a critical assessment of the state of this scientific discipline, with particular emphasis on the causes, both inherent in geography and in the external, legal conditions of its activity. The first include the lack of scientific discussion, authentic criticism, the collapse of scientific schools also intergenerational cooperation and the lack of theoretical and methodological knowledge of the young generation of geographers, and the second – the
chase after high-impact publications (high metrics), didactic overload and material conditions of functioning.

Key words: legal conditions for the functioning of science, the discipline of socio-economic geography and spatial management, the state of the scientific discipline, critical assessment of the state

Zalecany sposób cytowania / Cite as: Parysek J., 2020, Polska geografia społeczno-ekonomiczna (i gospodarka przestrzenna) w okresie przełomu. Kilka wybranych refleksji, Prace i Studia Geograficzne, 65.2, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa, 33–56.

Wpłynęło: 06.09.2019
Zaakceptowano: 20.03.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.2, s. 57-69

Posted on by

Geografia wobec wyzwań systemowej reformy nauki w Polsce

Geography in the face of systemic science reform in Poland

Przemysław ŚLESZYŃSKI
Polska Akademia Nauk
Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania
e-mail: psleszyn@twarda.pan.pl
ORCID: 0000-0002-1369-6129

Zarys treści: Artykuł kontynuuje i rozszerza wątki opublikowane przez autora jako tekst pokonferencyjny seminarium zorganizowanego przez Wydział Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego w Łodzi 2 czerwca 2015 r. (Stan, perspektywy i strategia rozwoju geografii społeczno-ekonomicznej w najbliższych 15 latach do 2030 r. Dyskusja międzypokoleniowa). Uczestniczył w niej zarówno szacowny Jubilat, jak i piszący te słowa. Od tego czasu minęły ponad 4 lata, podczas których nastąpiła rządowa reforma nauki, jak też pewna zmiana pokoleniowa wśród geografów. W tekście pokonferencyjnym przedstawiono m.in. diagnozę koncepcyjno-teoretyczną, w wyniku której zaproponowano rozdzielenie przedmiotowo-metodologiczne geografii (nauk geograficznych) na geografię fizyczną, społeczno-ekonomiczną, humanistyczną i stosowaną, co argumentowano fundamentalnymi różnicami pomiędzy tymi subdyscyplinami (traktowanymi dotychczas w części jako kierunki lub orientacje badawcze), ale także prawidłowościami rozwoju metodologiczno-organizacyjnego innych nauk realnych (fizyka, biologia, chemia, część nauk społecznych). W niniejszym artykule stanowisko to jest podtrzymane i rozszerzone o nowe możliwości ekspansji geografii i nauk geograficznych, związane z reformami nauki w Polsce. Między innymi podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy i w jaki sposób w nowych warunkach instytucjonalnych i organizacyjnych geografia może być „zwornikiem” i „katalizatorem” dla innych dyscyplin naukowych, zajmujących się analizą zjawisk i procesów w przestrzeni geograficznej.

Słowa kluczowe: przedmiot geografii, metodologia geografii, dualizm geografii, organizacja geografii, kryzys geografii, geografia a nauki pokrewne, reforma nauki

Abstract: The article continues and broadens motives published by the author as a post-conference text of a seminar organized by the Faculty of Geographic Sciences of the University of Łódź on 2 June 2015 (State, perspectives and strategy of socio-economic geography development in the next 15 years [until 2030. Intergenerational discussion]). Both the esteemed Jubilarian and the writer of these words participated in the discussion. More than 4 years have passed since then, during which there has been a governmental reform of science, as well as a certain generational change among geographers. The post-conference text presents, among other things, a conceptual and theoretical diagnosis, as a result of which a subject-methodological division of geography (geographical sciences) into physical, socioeconomic, humanistic and applied geography was proposed. The division was based on the fundamental differences between these sub-disciplines (treated so far in part as research directions or orientations), but also on the regularities of methodological and organizational development of other real sciences (physics, biology, chemistry, some social sciences). This article supports and broadens this point by addressing new opportunities for the expansion of geography and geographical sciences, related to the reforms of science in Poland. Among other things, an attempt has been made to answer the question whether and how, in the new institutional and organizational conditions, geography can be a ‘keystone’ and ‘catalyst’ for other scientific disciplines, dealing with the analysis of phenomena and processes in a geographical space.

Key words: subject of geography, methodology of geography, dualism of geography, organization of geography, crisis of geography, geography and related sciences, reform of science

Zalecany sposób cytowania / Cite as: Śleszyński P., 2020, Geografia wobec wyzwań systemowej reformy nauki w Polsce, Prace i Studia Geograficzne, 65.2, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 57–69.

Wpłynęło: 22.10.2019
Zaakceptowano: 25.03.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.2, s. 71-79

Posted on by

Kryzys przestrzeni czy jej renesans w badaniach geografii społeczno-ekonomicznej?

Crisis or renaissance of space in socio-economic geography studies?

Iwona SAGAN
Uniwersytet Gdański
Wydział Oceanografii i Geografii
e-mail: iwona.sagan@ug.edu.pl
ORCID: 0000-0001-6363-3831

Zarys treści: Kanwą do rozważań nad rolą i znaczeniem koncepcji przestrzeni we współczesnych badaniach geografii społeczno-ekonomicznej była opublikowana w 2003 roku książka Andrzeja Lisowskiego, poświęcona koncepcjom przestrzeni w geografii człowieka. Dynamika przemian społecznych minionych dwudziestu lat sprawiła, że wiele z ówczesnych podejść, będących nowatorskimi i kontestującymi stary, modernistyczny paradygmat nauki należy dziś do klasycznych sposobów interpretacji przestrzeni w geografii. Ewolucja sposobów interpretacji i rozumienia przestrzeni została m.in. zilustrowana na przykładzie koncepcji miejsca. Rozwój i popularyzacja tej koncepcji posłużyły również za przykład wkładu geografii społeczno-ekonomicznej w poznawczy i metodologiczny rozwój innych dyscyplin społecznych. Kierunki przemian przestrzeni fizycznej, społecznej i ekonomicznej zostały prześledzone w skali lokalnej na przykładzie zmian form i funkcji przestrzeni publicznej oraz w makroskali na przykładzie znaczenia konkretnej, rzeczywistej przestrzeni w globalnej sieci przepływów. Rozważania poruszają również tak historycznie, jak i aktualnie obecny w naukach społecznych problem deformacji obrazu rzeczywistej przestrzeni w celu uzyskania społecznie pożądanej jej percepcji i waloryzacji.

Słowa kluczowe: koncepcja przestrzeni, metodologia, geografia społeczno-ekonomiczna, region, miejsce, przestrzeń publiczna

Abstract: Andrzej Lisowski’s book on the concept of space in human geography published in 2003 was the canvas for reflection on the role and meaning of the concept of space in contemporary socio-economic geographical research. The dynamics of social change in the past twenty years have meant that many of the approaches of that time, being innovative and contesting the old, modernist paradigm of science, today belong to the classic ways of interpreting space in geography. The evolution of space interpretations and understandings has been illustrated on the example of the concept of place. The development and popularization of this concept may be also used as an example of the contribution of socio-economic geography to the cognitive and methodological development of other social disciplines. Ongoing changes in physical, social and economic space have been traced based on changes of public space forms and functions changes and in a macro scale, on the example of a meaning of particular, real territory in the space of global flows. The problem of the deformation of real space image in order to obtain its socially desirable perception and valorisation is also discussed. The problem has been historically and is currently present in social sciences.

Key words: concept of space, methodology, human geography, region, place, public space

Zalecany sposób cytowania / Cite as: Sagan I., 2020, Kryzys przestrzeni czy jej renesans w badaniach geografii społeczno-ekonomicznej? Prace i Studia Geograficzne, 65.2, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 71–79.

Wpłynęło: 10.10.2019
Zaakceptowano: 17.03.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)