T. 65.1. s. 9-16

 Rola Pola Mokotowskiego w kształtowaniu klimatu Warszawy

The role of Pole Mokotowskie in creation of the climate of Warsaw

Krzysztof BŁAŻEJCZYK
Polska Akademia Nauk
Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania
e-mail: k.blaz@twarda.pan.pl
ORCID: 0000-0002-0439-6642
Bożena KICIŃSKA
Uniwersytet Warszawski
Wydział Geografii i Studiów Regionalnych
e-mail: bkicinska@uw.edu.pl
ORCID: 0000-0002-6198-0263

Zarys treści: W artykule przedstawiono rolę parku Pole Mokotowskie w kształtowaniu lokalnych warunków termiczno-wilgotnościowych, a także w ułatwianiu wymiany powietrza w południowo-zachodniej i środkowej części Warszawy. Materiałem wykorzystanym w opracowaniu były wyniki badań klimatu Warszawy, prowadzonych od wielu lat przez Polską Akademię Nauk, Uniwersytet Warszawski oraz Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Stwierdzono, że zwłaszcza druga z wymienionych ról rozpatrywanego obszaru jest tak cenna dla miasta, że Pole Mokotowskie powinno być zabezpieczone przed możliwością wykorzystania w sposób, który osłabi jego obecną funkcję środowiskową.

Słowa kluczowe: Warszawa, Pole Mokotowskie, klimat lokalny, wymiana powietrza

Abstract: In the paper the Authors discuss the role of Pole Mokotowskie park in creation of local thermal-and-hygric conditions as well as in air exchange in south-western and central parts of Warsaw. The considerations based on the results of research carried out for several years by Polish Academy of Sciences, University of Warsaw and Institute of Meteorology and Water Management on the territory of Warsaw. There was concluded that the second of listed roles is especially important for the whole city area and Pole Mokotowskie should be protected against any changes in its environmental conditions.

Key words: Warsaw, Pole Mokotowskie, local climate, air exchange

Zalecany sposób cytowania/Cite as: Błażejczyk K., Kicińska B., 2020, Rola Pola Mokotowskiego w kształtowaniu klimatu Warszawy, Prace i Studia Geograficzne, 65.1, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 9-16.

Wpłynęło: 10.09.2019
Zaakceptowano: 06.01.2020

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.1, s. 33-42

Flora parku Pole Mokotowskie w Warszawie

Flora of the Pole Mokotowskie park in Warsaw

Barbara SUDNIK-WÓJCIKOWSKA
Uniwersytet Warszawski,
Wydział Biologii
Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych
e-mail: barbara.sudnik@uw.edu.pl
ORCID: 0000-0001- 6022-9235
Krystyna JĘDRZEJEWSKA-SZMEK
Uniwersytet Warszawski
Ogród Botaniczny
e-mail: kry.je.sz@gmail.com
ORCID: 0000-0003-1509-6300
Piotr SIKORSKI
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Instytut Inżynierii Środowiska
e-mail: piotr_sikorski@sggw.pl
ORCID: 0000-0002-5611-4731

Zarys treści: Historia użytkowania parku miejskiego Pole Mokotowskie w Warszawie w zasadniczy sposób wpłynęła na jego szatę roślinną. Na siedlisku żyznych grądów, dwieście lat temu były pola uprawne, później rosyjskie tereny wojskowe, tor wyścigów konnych, a nawet lotnisko. W rezultacie dzisiejszy park ma średnio bogatą florę (ponad 350 gatunków) i występujący miejscami drzewostan nie jest starszy niż 70 lat (rodzime i obce sadzone drzewa, z których większość odnawia się spontanicznie). Runo leśne typowe dla grądów odtworzyło się w niewielkim stopniu. Blisko połowę flory Pola stanowią gatunki łąkowe, murawowe i trawnikowe. Najciekawsza i najbogatsza florystycznie jest łąka świeża w południowej części parku, koszona zwykle raz w roku. Nieudanym eksperymentem była wysiana jednorazowo tzw. „łąka kwietna”. Próba przyczyniła się tylko do krótkotrwałego wzbogacenia flory Pola Mokotowskiego w barwnie kwitnące roczne gatunki. Nieco niższy we florze parku niż w skali Warszawy jest udział gatunków obcego pochodzenia, głównie ruderalnych, zajmujących jego obrzeża, pobocza dróg, porzucone obiekty sportowe i bezpośrednie sąsiedztwo budynków.

Słowa kluczowe: park miejski, parkowe runo leśne, rośliny łąkowe w parku, rośliny obcego pochodzenia

Abstract: The history of the Pole Mokotowskie – city park in Warsaw, has strongly influenced its flora. Its fertile habitats of oak-lime-hornbeam forests, two hundred years ago were occupied by farmlands, later converted into Russian military areas, a horse racing track, and even an airport. As a result, today’s Pole Mokotowskie has a rich flora (over 350 species) and is covered by forests planted no more than 70 years ago (native and alien tree species, most occurring due to natural regeneration). Forest undergrowth has slightly recovered. Nearly half of the flora are species typical for meadows, grasslands and lawns. The most interesting and richest in plant species area is the moderately moist meadow located in the southern part of the park, usually mown once a year. Also introduction of so-called “flower meadow” was perform in part of the area but appeared to be little successful experiment, which only temporarily enriched the flora of the park in colourfully blooming annual species. The share of alien species, mainly ruderals, occupying the margins, roadsides, abandoned sports facilities and the immediate vicinity of buildings, is slightly lower in the park’s flora than in the flora of Warsaw.

Keywords: city park, park undergrowth, meadow plants in the park, alien plants

Zalecany sposób cytowania/Cite as: Sudnik-Wójcikowska B., Jędrzejewska-Szmek K., Sikorski P., 2020, Flora parku Pole Mokotowskie w Warszawie, Prace i Studia Geograficzne, 65.1, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 33–42.

Wpłynęło: 06.06.2019
Zaakceptowano: 19.11.2019

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.1, s. 43–52

Roślinność parku Pole Mokotowskie w Warszawie

Vegetation of the Pole Mokotowskie park in Warsaw

Piotr SIKORSKI
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Instytut Inżynierii Środowiska
e-mail: piotr_sikorski@sggw.pl
ORCID: 0000-0002-5611-4731
Barbara SUDNIK-WÓJCIKOWSKA
Uniwersytet Warszawski
Wydział Biologii
Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych
e-mail: barbara.sudnik@uw.edu.pl
ORCID: 0000-0001- 6022-9235
Karolina KAIS
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Instytut Inżynierii Środowiska
e-mail: karolina_kais@sggw.pl

Zarys treści: Na podstawie wykonanej mapy roślinności rzeczywistej i porównania zdjęć fitosocjologicznych z lat 1985–2013 przedstawiono aktualny stan zieleni parku Pole Mokotowskie w Warszawie oraz oceniono zmiany struktury wybranych fitocenoz. Na zbiorowiska roślinne parku składają się: trawiaste murawy, młode, sztucznie posadzone zadrzewienia oraz jeszcze młodsze zarośla powstałe z samosiewów. Zieleń zadrzewień i różnego typu trawników na przestrzeni ostatnich kilku dekad nie zmieniła się istotnie. W płatach zadrzewień zauważono wzrost udziału gatunków leśnych i spadek antropogenicznych, co jest pozytywnym symptomem. Jest to efekt podsadzania dobranych gatunków roślin oraz zaprzestania koszenia i wygrabiania darni.

Słowa kluczowe: zbiorowiska roślinne, park miejski, zieleń miejska

Abstract: On the basis of the actual vegetation map and analysis of phytosociological relevés from years 1985– 2013, the current state of green areas of the Pole Mokotowskie park in Warsaw is presented along with its structure transformation in the selected plant communities patches. The park is composed of intensively trampled grasslands and very young woodland patches created due to natural succession. The green areas of woodlands and lawns haven’t undergone significant changes over the course of last decades, despite the fact that potentially this time could suffice for the habitat to stabilize, by e.g. enrichment in number of species, which is frequently observed in similar objects. In the woodlands investigated the percentage of forest plant species was noted, followed by decline of plants associated with anthropogenic disturbances, which can be considered a positive change in the habitat. It is the effect of artificial vegetation enrichment in some places by introducing new plantings and decrease of mowing and turf raking intensity.

Keywords: plant communities, urban park, urban greenspace

Zalecany sposób cytowania/Cite as: Sikorski P., Sudnik-Wójcikowska B., Kais K. 2020, Roślinność parku Pole Mokotowskie w Warszawie, Prace i Studia Geograficzne, 65.1, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 43–52.

Wpłynęło: 10.05.2019
Zaakceptowano: 15.11.2019

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

 

T. 65.1, s. 53-60

Makrofauna bezkręgowa wód parku Pole Mokotowskie w Warszawie

Macroinvertebrates in water bodies in the Pole Mokotowskie park in Warsaw

Andrzej KOŁODZIEJCZYK
Uniwersytet Warszawski
Wydział Biologii
Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych
e-mail: a.kolodziejczyk@uw.edu.pl
ORCID: 0000-0003-1035-5203
Krzysztof LEWANDOWSKI
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Wydział Nauk Ścisłych i Przyrodniczych
e-mail: krzysztof.lewandowski@uph.edu.pl

Zarys treści: Badania przeprowadzone w niewielkich, płytkich, sztucznych zbiornikach wodnych parku Pole Mokotowskie w Warszawie wykazały obecność w części z nich dosyć bogatej ilościowo, latem do prawie 3 tysięcy osobników na m2, oraz zróżnicowanej makrofauny bezkręgowej (łącznie 22 taksony). Pomimo tego, że zbiorniki te istnieją zaledwie od około pięćdziesięciu lat, oraz skrajnych warunków środowiskowych (długie okresy osuszania, brak osadów dennych i prawie całkowity brak makrofitów) i odizolowania od innych środowisk wodnych, licznie występują tu organizmy spędzające w wodzie cały cykl życiowy – ślimaki, małże i skorupiaki; mniej licznie pijawki. Liczna, choć mało zróżnicowana była fauna owadów, nieliczne były skąposzczety. Stwierdzono obecność dwóch gatunków z Czerwonej Listy zwierząt bezkręgowych w Polsce – pijawki Dina lineata i małża kruszynki delikatnej, Musculium lacustre.

Słowa kluczowe: okresowe zbiorniki wodne, makrofauna bezkręgowa, mięczaki, zasiedlanie

Abstract: The study was carried out in small, shallow, artificial water bodies in the Pole Mokotowskie park in Warsaw. Rich and diversified invertebrate macrofauna were found (in summer up to almost 3,000 individuals per m2 and total of 22 taxa). Despite the short time of existence of these water bodies (about 50 years), extreme environmental conditions (long periods of drying, lack of bottom sediments and almost total lack of macrophytes) and isolation from other waters, there are numerous organisms that spend their entire life cycle in the water – snails, bivalves and crustaceans; less leeches. The fauna of insects was numerous, but not very diverse; the oligochaetes were few. Two species from the Red List of invertebrate animals in Poland – the leech Dina lineata and bivalve Musculium lacustre were found.

Key words: periodical water bodies, macroinvertebrates, molluscs, colonization

Zalecany sposób cytowania/Cite as: Kołodziejczyk A., Lewandowski K., 2020, Makrofauna bezkręgowa wód parku Pole Mokotowskie w Warszawie, Prace i Studia Geograficzne, 65.1, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 53–60.

Wpłynęło: 10.05.2019
Zaakceptowano: 11.11.2019

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)

T. 65.1, s. 83-90

Trzmiele i trzmielce (Hymenoptera: Apidae, Bomb mb ini) w parku Pole Mokotowskie w Warszawie

Bumblebees and cuckoo bumblebees (Hymenoptera: Apidae, Bombini) of Pole Mokotowskie in Warsaw, Poland

Barbara ZAJDEL
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Instytut Nauk o Zwierzętach
Samodzielna Pracowania Pszczelnictwa
e-mail: bzajdel@o2.pl
ORCID: 0000-0002-9504-4748
 Kornelia KUCHARSKA
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Instytut Nauk o Zwierzętach
Katedra Biologii Środowiska Zwierząt
 Mikołaj BORAŃSKI
Instytut Ogrodnictwa
Zakład Pszczelnictwa w Puławach
 Jakub GĄBKA
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Instytut Nauk o Zwierzętach
Samodzielna Pracowania Pszczelnictwa
Zbigniew KAMIŃSKI
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Instytut Nauk o Zwierzętach
Samodzielna Pracowania Pszczelnictwa

Zarys treści: Obserwacje trzmieli i trzmielców (Bombus) prowadzono w parku Pole Mokotowskie w Warszawie od początku kwietnia do początku września 2016 roku. Ogółem zarejestrowano 598 osobników należących do 6 gatunków trzmieli i 2 gatunków trzmielców. Gatunkami najliczniej spotykanymi były: trzmiel ziemny (Terrestribombus Vogt, 1911) i trzmiel kamiennik (B. lapidarius (Linnaeus, 1758)). Stwierdzono obecność innych gatunków z rodzaju Bombus, takich jak: B. pascuorum (Scopoli, 1763), B. pratorum (Linnaeus, 1761), B. hortorum (Linnaeus, 1761), B. hypnorum (Linnaeus, 1758), B. rupestris (Fabricius, 1793) i B. campestris (Panzer, 1801).

Słowa kluczowe: Bombini, Bombus, park miejski, obszary miejskie, Pole Mokotowskie, Warszawa

Abstract: Observations of bumblebees (Bombus) were conducted in Pole Mokotowskie Park in Warsaw from the beginning of April to the beginning of September 2016. In total, 598 individuals belonging to 6 species of bumblebees and 2 species of cuckoo bumblebees were registered. The most abundant species were: buff-tailed bumblebee (Terrestribombus Vogt, 1911) and red-tailed bumblebee (Bombus lapidarius (Linnaeus, 1758)). We found other species of bumblebee in the park such as B. pascuorum (Scopoli, 1763), B. pratorum (Linnaeus, 1761), B. hortorum (Linnaeus, 1761), B. hypnorum (Linnaeus, 1758), B. rupestris (Fabricius, 1793) i B. campestris (Panzer, 1801).

Keywords: Bombini, Bombus, city park, urban area, Pole Mokotowskie, Warsaw

Zalecany sposób cytowania/Cite as: Zajdel B., Kucharska K., Borański M., Gąbka J., Kamiński Z., 2020, Trzmiele i trzmielce (Hymenoptera: Apidae, Bombini) w parku Pole Mokotowskie w Warszawie, Prace i Studia Geograficzne, 65.1, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 83-90

Wpłynęło: 10.05.2019
Zaakceptowano: 06.11.2019

Pobierz cały tekst w pdf / Get full text (pdf format)